Op weg naar Sixtijnse Kapel lopen de bezoekers er letterlijk overheen, meestal onbewust. Onder de grond van de Cortile della Pigna, ligt een uitgestrekt labyrint van gangen en stellingen: het Vaticaans Geheim Archief.
De ‘bunker’, zoals deze plek door de gebruikers wordt genoemd, is een kubus van gewapend beton waar unieke schatten worden bewaard: dossiers, grootboeken van adellijke Romeinse families, pauselijke registers, diplomatieke correspondentie en documenten van het kerkelijk hof. Kortom, miljoenen stukken met veel informatie: verhalen over pausen, veldslagen, aardrijkskundige ontdekkingen die de wereld veranderden, en de soms maar al te menselijke lotgevallen van gevaarlijke ketters en fanatieke katholieken. Het archief bevat de samengebalde wereldgeschiedenis van de laatste acht eeuwen.
Elke dertig tot 35 jaar sturen de apostolische nuntiaturen – de ambassades van de Heilige Stoel – alle documentatie die ze hebben verzameld naar Rome. Ander materiaal is afkomstig van de Romeinse curie, de congregaties, hoven en kantoren: een angstaanjagende papierberg, boven op de bestaande archieven.
De geschiedenis van het Vaticaans Geheim Archief begint officieel in 1612, het jaar dat het door paus Paulus V (geboren als Camilio Borghese) werd opgericht. De officieuze geschiedenis gaat verder terug, zoals blijkt uit vergeelde documenten die voor de prefect uitgespreid liggen: het betreft verzoeken van burgers die reeds in de zestiende eeuw de paus om vrijgave van documenten verzochten. Zo’n verzoek werd gericht aan de paus, want Archivum Secretum betekent behalve geheim archief ook privéarchief – het is exclusief eigendom van de kerkvader.
De kerk heeft altijd een sterke noodzaak gevoeld haar geschiedenis te conserveren. Nadat het christelijke geloof in 313 was gelegaliseerd door het edict van keizer Constantijn, werd begonnen met het bewaren van liturgische teksten en rechtsdocumenten in zogenaamde sacra scrinia. Niets van dit materiaal heeft de tand des tijds doorstaan. De herinnering aan complete historische tijdvakken is weggevaagd door veroveringen, plunderingen en branden.
De oudste documenten in het Geheim Archief dateren uit de achtste en negende eeuw. Het Liber Diurnus Romanorum Pontificum is het oudste boek met kerkelijke teksten.
Rome 